Alaçam evleri

Author Date
Comments: 4 Comments
Alaçam/Samsun’da kayda değer bir tarihi zenginlik ilgi bekliyor. Merkezi ve yerel yönetimlerin yanısıra belde sakinlerinin ve bir kere bile olsun  bu güzelliği görenlerin bu kültür mirasına karşı sorumluluğu olduğuna inanıyorum.

İnterneti şöyle bir taradığımda, 2007 Yılından bu yana restorasyon projelerinin başlatıldığına dair haberler gördüm. Ancak birkaç gün önce gezdiğim bu yapılarda, restorasyon bir yana, herhangibir koruma belirtisi, en azından tabela bile yoktu. En görkemli konaklardan birisi kısa bir süre önce defineciler tarafından tarumar edilip, delilleri yok etmek uğruna ateşe verilmişti.

Bu bayram (16-21. 11.2010) çok sevdiğim 2 gencin nişan töreni için Samsun-Alaçam’a gitmiştim. Hep anlatıyorlardı ama ilk defa gözümle gördüm. Alaçam, gerçekten çok güzel bir kasaba. Batısında Yakakent, güneyde Vezirköprü, doğudan Bafra ilçeleri ve kuzeyinde Karadeniz ile çevrili bir belde.  İnternetteki kaynaklara göre yüzölçümü 632 km2, denizden yüksekliği ortalama 15 m. Samsun’a mesafesi  ise sadece 78 km.lik panoramik bir sahil yolu. Alaçam’da yıkılmaya yüz tutmuş çok güzel yapılar var. Belediyenin web sitesindeki bilgilere göre restorasyon  bekleyen yaklaşık 30 konak, 3 iş yeri ve 3 hamam bulunuyor. Hemen hepsi de  1870 yıllarından kalma.  Bu tarihi yapılar için, 2008 yılında,  ‘Alaçam Kültür Şehri’ çalışması kapsamında bir restorasyon projesi hazırlanmış. Alaçam kaymakamlığı tarafından yürütülen çalışma ile Kültür ve Turizm Bakanlığının Çeşme Mahallesinde bulunan tarihi öneme sahip on iki veya onüç tarihi bina için Bakanlığa gönderilen yardım başvurusuna olumlu yanıt gelmiş. Samsun Valisi Hasan Basri Güzeloğlu 28.11.2007’de bu yapıları incelemiş. Basında yer alan açıklaması ise şöyle; “Kültür ve turizm alanına büyük katkılar sağlayacak Alaçam evlerinin restorasyonu için her türlü desteği vereceğiz. Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma Vakfı’yla projelendirme çalışması son aşamasına geldi. Tescil edilen 13 konağın projesi tamamlandı. İl Özel İdaresi kaynaklarından destek sağlayacağız”

Alaçam Kültür Kenti projesi
Kaynak: wowturkey.

Alaçam kaymakamlığı tarafından başlatılan, ‘Alaçam Kültür Şehri’ projesi kapsamında, İl Özel İdaresi desteğiyle, 17 kilometrelik sahil yolu yayları ve restore edilecek tarihi evleriyle Alaçam ilçesi tam bir kültür şehrine dönüşecek. Kaymakam Masatlı, tarihi dokuyu yaşatarak gelecek nesillere bırakmayı hedeflediklerini kaydederek, “Tescil edilen 13 konağın projesi tamamlandı.

İl Özel İdaresi’nden sağlanan destek ile çalışmalara bu yıl içinde başlayacağız. Tarihi evlerin restorasyonu için binaların sahipleri ile görüşmelerimiz de devam ediyor. Bina sahiplerinden; ya restorasyonu kendileri yaptırarak binaları kullanmalarını ya da kullanım hakkını bize bırakarak restorasyonu üstlenmemizin önünü açmalarını istiyoruz” dedi.

Alaçam’ın tarihsel gelişimi
İlçede yerleşimin oldukça gerilere gittiği belirtilirken henüz kazılmamış 2 höyük olduğu söyleniyor. Günümüz Alaçam’ı; Frigya, Kimmer, Lidya ve Pers uygarlıklarını görmüş, yaşamış. M.Ö. 5 yy da Zelikus adını almış. Sonra Bizansın eline geçmiş,  Danişmentliler tafaından ele geçirilince Tralköy adını almış.Selçuklu döneminde adı tekrar değişmiş ve Uluköy olmuş. Son olarak  1385’de Ilhanlılar döneminde halen kullanılan Alaçam adını almış.Yöre Anadolu Beylikleri döneminde Eratna beyliğinin devamı olan Kadı Burhanettin tarafından ele geçirilmiş, ardından Candaroğulları ve İsfendiyarogullarinin hakimiyetine girmiş(1390). 1398’de Osmanlı egemenliğine giren Alaçam, Anadolu Türk Birliğinin bozulmasıyla 1402’de tekrar Candaroğullarının eline geçer. Çelebi Mehmet yönetiminde Osmanlı’nın  bir Türk kasabası olan Alaçam 1 Eylül 1944 tarihinde Samsun’un 8. ilçesi haline gelir.Tarihi ve kültürel değerler

 

İlçede Sivri tepe, Elçi tepe, Gökçe boğaz tepe, Dede tepe höyükleri bulunmaktadır. Sivri tepe, Dede tepe, Gökçe boğaz tepe de Hitit dönemine ait yerleşmeler tespit edilmiştir. Gökçe boğaz tepedeki kazılar 1955 yılında yapılmıştır. Ayrıca Sivri tepe de yapılan kazılarda Milezyenlere (Miletoslular-Milletliler) ait olduğu belirtilen çanaklar, çömlekler bulunmuştur. Bir de Yakakent ve Alaçam’ın güneyinde dağlık ve ormanlık alanda tarihi bir kale yer almaktadır. Alaçamdaki tarihi eserler arasında 1515 yılında Anadolu Beylerbeyi Şadi Bey Tarafından yaptırılan Şadi Bey camii ve 1887 (Rumi 1303) yılında yapılmış Yeni cami de sayılabilir. Geyik koşan türbesi de kesin tarihi belli olmayan tarihi eserlerdendir. Kare planlı olup çatı örtülüdür.

Yerel Kültür
Alaçam ilçe merkezinde halkın %60 ‘ı mübadildir. Düğünlerde genellikle Rumeli Oyunları (Zigaş, Debreli Hasan, Vardar ovası, Topal Ağa) ağırlık kazanmaktadır. Ayrıca, oynanan Kasap (Horon), Karşılama oyunları vardır. Karlı ve sardık köylerinde ise Kafkas oyunları oynanmaktadır.

IMG_0100 (Medium)

 IMG_0019 (Medium) IMG_0014 (Medium) IMG_0007 (Medium) IMG_0070 (Medium)


4 comments to “Alaçam evleri”

      • Belde bunların farkında ama gördüğüm kadarıyla neresinden tutacağını bilmiyor. Yakacağı kadarını yakmış şimdi kısa yoldan turizme açmak yönünde bir istek var. Otel filan planlıyorlar. Oysa Tabelalar, broşür ve oradan geçilmesi bile şimdilik yeter. Karadeniz Turist Rehberlerinin bu evlerden ve Alaçam’dan haberi yok. Karadeniz’de tarihi yapılar envanterine alınmaları şart. TV programı, basında yazılar, Kültür Bakanlığına öneriler götürülebilir. Sansun Gerze Sinop güzergahında Alaçam durağını oluşturmak lazım. Höyükler de önemli. Kimmer kalıntılarına ulaşılamıyor bir türlü..

Comments are closed.