İnterneti şöyle bir taradığımda, 2007 Yılından bu yana restorasyon projelerinin başlatıldığına dair haberler gördüm. Ancak birkaç gün önce gezdiğim bu yapılarda, restorasyon bir yana, herhangibir koruma belirtisi, en azından tabela bile yoktu. En görkemli konaklardan birisi kısa bir süre önce defineciler tarafından tarumar edilip, delilleri yok etmek uğruna ateşe verilmişti.
Bu bayram (16-21. 11.2010) çok sevdiğim 2 gencin nişan töreni için Samsun-Alaçam’a gitmiştim. Hep anlatıyorlardı ama ilk defa gözümle gördüm. Alaçam, gerçekten çok güzel bir kasaba. Batısında Yakakent, güneyde Vezirköprü, doğudan Bafra ilçeleri ve kuzeyinde Karadeniz ile çevrili bir belde. İnternetteki kaynaklara göre yüzölçümü 632 km2, denizden yüksekliği ortalama 15 m. Samsun’a mesafesi ise sadece 78 km.lik panoramik bir sahil yolu. Alaçam’da yıkılmaya yüz tutmuş çok güzel yapılar var. Belediyenin web sitesindeki bilgilere göre restorasyon bekleyen yaklaşık 30 konak, 3 iş yeri ve 3 hamam bulunuyor. Hemen hepsi de 1870 yıllarından kalma. Bu tarihi yapılar için, 2008 yılında, ‘Alaçam Kültür Şehri’ çalışması kapsamında bir restorasyon projesi hazırlanmış. Alaçam kaymakamlığı tarafından yürütülen çalışma ile Kültür ve Turizm Bakanlığının Çeşme Mahallesinde bulunan tarihi öneme sahip on iki veya onüç tarihi bina için Bakanlığa gönderilen yardım başvurusuna olumlu yanıt gelmiş. Samsun Valisi Hasan Basri Güzeloğlu 28.11.2007’de bu yapıları incelemiş. Basında yer alan açıklaması ise şöyle; “Kültür ve turizm alanına büyük katkılar sağlayacak Alaçam evlerinin restorasyonu için her türlü desteği vereceğiz. Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma Vakfı’yla projelendirme çalışması son aşamasına geldi. Tescil edilen 13 konağın projesi tamamlandı. İl Özel İdaresi kaynaklarından destek sağlayacağız”
Alaçam Kültür Kenti projesi
Kaynak: wowturkey.
Alaçam kaymakamlığı tarafından başlatılan, ‘Alaçam Kültür Şehri’ projesi kapsamında, İl Özel İdaresi desteğiyle, 17 kilometrelik sahil yolu yayları ve restore edilecek tarihi evleriyle Alaçam ilçesi tam bir kültür şehrine dönüşecek. Kaymakam Masatlı, tarihi dokuyu yaşatarak gelecek nesillere bırakmayı hedeflediklerini kaydederek, “Tescil edilen 13 konağın projesi tamamlandı.
İl Özel İdaresi’nden sağlanan destek ile çalışmalara bu yıl içinde başlayacağız. Tarihi evlerin restorasyonu için binaların sahipleri ile görüşmelerimiz de devam ediyor. Bina sahiplerinden; ya restorasyonu kendileri yaptırarak binaları kullanmalarını ya da kullanım hakkını bize bırakarak restorasyonu üstlenmemizin önünü açmalarını istiyoruz” dedi.
İlçede yerleşimin oldukça gerilere gittiği belirtilirken henüz kazılmamış 2 höyük olduğu söyleniyor. Günümüz Alaçam’ı; Frigya, Kimmer, Lidya ve Pers uygarlıklarını görmüş, yaşamış. M.Ö. 5 yy da Zelikus adını almış. Sonra Bizansın eline geçmiş, Danişmentliler tafaından ele geçirilince Tralköy adını almış.Selçuklu döneminde adı tekrar değişmiş ve Uluköy olmuş. Son olarak 1385’de Ilhanlılar döneminde halen kullanılan Alaçam adını almış.Yöre Anadolu Beylikleri döneminde Eratna beyliğinin devamı olan Kadı Burhanettin tarafından ele geçirilmiş, ardından Candaroğulları ve İsfendiyarogullarinin hakimiyetine girmiş(1390). 1398’de Osmanlı egemenliğine giren Alaçam, Anadolu Türk Birliğinin bozulmasıyla 1402’de tekrar Candaroğullarının eline geçer. Çelebi Mehmet yönetiminde Osmanlı’nın bir Türk kasabası olan Alaçam 1 Eylül 1944 tarihinde Samsun’un 8. ilçesi haline gelir.Tarihi ve kültürel değerler
Yerel Kültür
Alaçam ilçe merkezinde halkın %60 ‘ı mübadildir. Düğünlerde genellikle Rumeli Oyunları (Zigaş, Debreli Hasan, Vardar ovası, Topal Ağa) ağırlık kazanmaktadır. Ayrıca, oynanan Kasap (Horon), Karşılama oyunları vardır. Karlı ve sardık köylerinde ise Kafkas oyunları oynanmaktadır.
Sahip çıkacağız artık canım Orçun'um..
Bu paylaşım ve ilgi için bir Alaçamlı olarak size çok teşekkür ederim.
http://www.cnnturk.com/Haberim/Mubadelen.Gunumuze.Samsun.Alacam.Tarihi.Rum.Evleri/2396.0/index.html
Ayrıca koruma ve geliştirme bağlamında önerileriniz ve katkılarınız olursa dinlemeyi çok isterim.
Belde bunların farkında ama gördüğüm kadarıyla neresinden tutacağını bilmiyor. Yakacağı kadarını yakmış şimdi kısa yoldan turizme açmak yönünde bir istek var. Otel filan planlıyorlar. Oysa Tabelalar, broşür ve oradan geçilmesi bile şimdilik yeter. Karadeniz Turist Rehberlerinin bu evlerden ve Alaçam’dan haberi yok. Karadeniz’de tarihi yapılar envanterine alınmaları şart. TV programı, basında yazılar, Kültür Bakanlığına öneriler götürülebilir. Sansun Gerze Sinop güzergahında Alaçam durağını oluşturmak lazım. Höyükler de önemli. Kimmer kalıntılarına ulaşılamıyor bir türlü..
Fotografları güzel çekmişiz, kalan evleri de inşallah yakmazlar